मराठी भाषा: परंपरा, प्रेरणा आणि प्रगतीचा प्रवास - मा. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे ऐतिहासीक भाषण
१. प्रस्तावना आणि अभिवादन
- अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. तारा भवालकर, माजी अध्यक्ष डॉ. रवींद्र शोभणे, संमेलनाचे सर्व सदस्य आणि उपस्थित मराठी भाषा प्रेमी यांना सन्मानपूर्वक नमस्कार.
- दिल्लीच्या भूमीवर मराठी भाषेच्या गौरवशाली कार्यक्रमाचे आयोजन होणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
- हे संमेलन केवळ एका राज्यापुरते मर्यादित नाही, तर यात स्वातंत्र्यलढ्याची प्रेरणा आणि महाराष्ट्राच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचा सुवास आहे.
२. मराठी साहित्य संमेलनाची परंपरा आणि ऐतिहासिक महत्त्व
१४७ वर्षांची गौरवशाली परंपरा:
- महादेव गोविंद रानडे, हरिनारायण आपटे, माधव श्रीहरि अणे, शिवराम पंत परांजपे, वीर सावरकर यांसारख्या दिग्गजांनी या संमेलनाचे नेतृत्व केले आहे.
- अशा महान परंपरेत सहभागी होण्याचा मला आज सन्मान मिळत आहे.
मराठी साहित्याची राष्ट्रीय भूमिका:
- मराठी भाषा आणि साहित्य हे केवळ महाराष्ट्रापुरते मर्यादित नाही, तर ते संपूर्ण भारताच्या सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक प्रवासाचा अविभाज्य भाग आहे.
- हे संमेलन जागतिक मातृभाषा दिनाच्या निमित्ताने होणे हे अत्यंत समर्पक आहे.
३. मराठी भाषेचे वैशिष्ट्य आणि त्याचे महत्त्व
संत ज्ञानेश्वर यांनी सांगितल्याप्रमाणे –
"माझा मराठीचा बोलू कौतुके, परी अमृता ते ही पैजा जिंके",
म्हणजेच मराठी भाषा अमृताहूनही गोड आहे.मी स्वतः मराठी शिकण्याचा आणि मराठीत बोलण्याचा सातत्याने प्रयत्न करत आलो आहे.
मराठी भाषेतील विविधता:
- मराठीत शौर्य, सौंदर्य, संवेदनशीलता, समरसता, भक्ती, शक्ती आणि आधुनिकतेचा मिलाफ आहे.
- समर्थ रामदासांनी सांगितले –
"मराठा तितुका मेळवावा, महाराष्ट्र धर्म वाढवावा,"
म्हणजेच मराठी संस्कृती आणि विचारधारा टिकवणे व वाढवणे आपले कर्तव्य आहे.
४. ऐतिहासिक आणि सामाजिक योगदान
- छत्रपती शिवाजी महाराज आणि मराठ्यांचे शौर्य:
- यंदा छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेकाला ३५० वर्षे पूर्ण झाली आहेत.
- संभाजी महाराज, बाजीराव पेशवा यांनी मराठी भाषेच्या आणि महाराष्ट्राच्या अस्मितेचे रक्षण केले.
- स्वातंत्र्यलढ्यातील भूमिका:
- वासुदेव बलवंत फडके, लोकमान्य टिळक, वीर सावरकर यांनी इंग्रजांविरुद्ध लढताना मराठी भाषेला प्रेरणादायी बनवले.
- टिळकांनी गीता रहस्य मराठीत लिहून संपूर्ण देशात नवचैतन्य निर्माण केले.
- सामाजिक सुधारणांमध्ये योगदान:
- महात्मा फुले, सावित्रीबाई फुले, महर्षी कर्वे, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी मराठीतून सामाजिक क्रांती घडवून आणली.
- दलित साहित्याच्या माध्यमातून सामाजिक समतेचा संदेश दिला.
५. मराठी भाषा आणि आधुनिकता
- विज्ञान आणि साहित्य:
- मराठीत विज्ञानकथा लेखन झाले आहे.
- महाराष्ट्राने नवीन विचारांना नेहमीच प्रोत्साहन दिले आहे.
- सिनेसृष्टीतील योगदान:
- मुंबई ही केवळ महाराष्ट्राची नव्हे, तर संपूर्ण भारताची आर्थिक राजधानी आहे.
- हिंदी सिनेसृष्टी आणि मराठी चित्रपटसृष्टीने मोठी प्रगती केली आहे.
- ‘छावा’ यांसारख्या ऐतिहासिक कादंबऱ्या आणि चित्रपटांनी महाराष्ट्राच्या शौर्यगाथा उजागर केल्या.
६. भारतीय भाषांची एकात्मता आणि भाषा विकास
- भारतीय भाषांचा परस्परांवर प्रभाव:
- मराठीने संस्कृत आणि प्राकृतचा प्रभाव घेतला आणि इतर भाषांना देखील समृद्ध केले.
- मराठीतून आनंदमठ सारख्या कादंबऱ्यांचे भाषांतर झाले.
- भाषा हे समाजघटनाचे साधन:
- भाषा केवळ संवादाचे माध्यम नसून ती संस्कृतीची वाहक असते.
- विविध भारतीय भाषांनी एकमेकांना संपन्न केले आहे.
- भाषा आणि शिक्षण:
- आता मराठीतून उच्च शिक्षण, अभियांत्रिकी आणि वैद्यकीय शिक्षणाची संधी उपलब्ध आहे.
- यामुळे केवळ इंग्रजी जाणणाऱ्यांनाच नव्हे, तर प्रत्येक विद्यार्थ्याला समान संधी मिळणार आहे.
७. मराठी साहित्य संमेलनाचे भविष्यातील उद्दिष्टे
- २०२७ मध्ये संमेलनाच्या १५० वर्षांची तयारी:
- या ऐतिहासिक संमेलनासाठी आधीपासूनच नियोजन सुरू करावे.
- नव्या पिढीला संमेलनात सामील करण्यासाठी विशेष उपक्रम राबवावेत.
- डिजिटल युगात मराठीचे संवर्धन:
- सोशल मीडियावर कार्यरत मराठी साहित्यिकांना मंच उपलब्ध करून द्यावा.
- ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर (जसे ‘भाषिणी’) अधिकाधिक मराठी संसाधने उपलब्ध करून द्यावीत.
- मराठी भाषा आणि साहित्यविषयी स्पर्धांचे आयोजन करावे.
८. समारोप आणि प्रेरणादायी संदेश
- साहित्य हे समाजाचा आरसा असते आणि समाजाच्या प्रगतीसाठी ते दिशादर्शक ठरते.
- साहित्य संमेलनाने मराठीच्या परंपरांचा सन्मान राखत, नव्या युगातील संधींचा लाभ घेत, मराठीला जागतिक स्तरावर पोहोचवावे.
- मराठी भाषा आणि साहित्य भारताच्या प्रगत भविष्याला नवी ऊर्जा आणि प्रेरणा देतील!
.jpeg)
0 Comments