2024 सालचे नोबेल पुरस्कार विजेते आणि त्यांच्या उल्लेखनीय कार्याची सविस्तर माहिती
2024 नोबेल पारितोषिकांची घोषणा करण्यात आली आहे, ज्यामध्ये शरीरशास्त्र किंवा औषध (मायक्रोआरएनए), भौतिकशास्त्र (कृत्रिम न्यूरल नेटवर्क) आणि रसायनशास्त्र (प्रोटीन डिझाइन आणि संरचना अंदाज) मधील प्रगतीचा गौरव करण्यात आला आहे.
या वर्षीचे पहिले पारितोषिक, फिजियोलॉजी किंवा वैद्यकशास्त्रात प्रदान करण्यात आलेले , अमेरिकन संशोधक व्हिक्टर ॲम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांना मायक्रोआरएनए, जनुक अभिव्यक्तीचे नियमन करणारे लहान रेणू, कर्करोग आणि हृदयरोग यांसारख्या आरोग्य स्थितींवर प्रभाव टाकणारी महत्त्वपूर्ण भूमिका शोधून काढल्याबद्दल सन्मानित करण्यात आले. भौतिकशास्त्राचे पारितोषिक जॉन जे. हॉपफिल्ड आणि जेफ्री ई. हिंटन यांना देण्यात आले, ज्यांच्या कृत्रिम न्यूरल नेटवर्क्ससह अग्रगण्य कार्यामुळे मशीन लर्निंगमध्ये प्रगती झाली आहे, कण भौतिकशास्त्रापासून ते चेहर्यावरील ओळख सारख्या दैनंदिन तंत्रज्ञानापर्यंत प्रभाव टाकणारे क्षेत्र.
प्रत्येक प्राप्तकर्त्यासाठी बक्षीस रक्कम अंदाजे $1.1 दशलक्ष आहे आणि स्मृती चिन्हांमध्ये पदक आणि डिप्लोमा समाविष्ट आहे. आल्फ्रेड नोबेल यांनी त्यांच्या शेवटच्या मृत्यूपत्रात दिलेल्या नशिबाच्या मदतीने स्थापन केलेल्या निधीतून स्थापन केलेले, नोबेल पारितोषिक 1901 पासून दिले जात आहेत.
नोबेल पुरस्काराचे महत्त्व
नोबेल पुरस्कार हे स्वीडिश वैज्ञानिक अल्फ्रेड नोबेल यांच्या स्मृतीनुसार 1901 साली सुरू झाले. या पुरस्काराचे उद्दिष्ट उत्कृष्ट संशोधन, मानवतेच्या भल्यासाठी काम, आणि शांततेच्या प्रसारासाठी योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना सन्मानित करणे आहे. 2024 साली दिले गेलेले नोबेल पुरस्कार हे या ध्येयाचे उत्तम उदाहरण आहेत.
2024 चे फिजिओलॉजी किंवा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक
विजेते : व्हिक्टर ॲम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन
व्हिक्टर ॲम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांना फिजिओलॉजी किंवा वैद्यकशास्त्रातील 2024 चे नोबेल पारितोषिक मायक्रोआरएनए या लहान रेणूच्या महत्त्वपूर्ण शोधासाठी प्रदान करण्यात आले. मायक्रोआरएनए हे जनुक अभिव्यक्तीच्या नियमनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात आणि हे रेणू कर्करोग, हृदयरोग आणि इतर गंभीर आरोग्याच्या स्थितींवर परिणाम करतात. 1993 मध्ये ॲम्ब्रोस आणि रुवकुन यांनी मायक्रोआरएनए आणि मेसेंजर आरएनए यांच्यातील परस्परसंबंध शोधून काढला. यामुळे, प्रथिनांच्या निर्मितीमध्ये आणि पेशींच्या कार्यांमध्ये कशी भूमिका असते याबद्दल नवीन अंतर्दृष्टी मिळाली. त्यांच्या संशोधनाने औषधनिर्मितीमध्ये नवीन दृष्टीकोन उपलब्ध करून दिले आहेत, ज्यामुळे भविष्यातील रोगनिवारण आणि उपचार धोरणांमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल होऊ शकतो. उज
नोबेल समितीने ॲम्ब्रोस आणि रुवकुन यांच्या कार्याचा उल्लेख "सर्व शरीरविज्ञानासाठी मूलभूत" असल्याचे केले आहे. त्यांचे संशोधन जैविक प्रक्रियांची नवीन समज देते, ज्यामुळे भविष्यामध्ये आणखी प्रभावी उपचार आणि निदान पद्धती विकसित होऊ शकतात.
2024 चे भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक
विजेते : जॉन जे. हॉपफिल्ड आणि जेफ्री ई. हिंटन
जॉन जे. हॉपफिल्ड आणि जेफ्री ई. हिंटन यांनी कृत्रिम न्यूरल नेटवर्कच्या क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. त्यांच्या संशोधनामुळे मशीन लर्निंग आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) या क्षेत्रांमध्ये मोठी प्रगती झाली आहे. त्यांची कृत्रिम न्यूरल नेटवर्कवरील कामगिरी सांख्यिकीय भौतिकशास्त्राशी संबंधित आहे, ज्यामुळे विशाल डेटासेटमध्ये जटिल नमुने ओळखण्यास मदत होते.
हॉपफिल्ड आणि हिंटन यांच्या कार्यामुळे आजच्या आधुनिक तंत्रज्ञानात, जसे चेहर्यावरील ओळख प्रणाली, भाषा प्रक्रिया, आणि कण भौतिकशास्त्रात विविध अनुप्रयोग संभवले आहेत. नोबेल पत्रकार परिषदेत, भौतिकशास्त्र समितीच्या अध्यक्षा एलेन मून यांनी AI च्या जलद विकासासोबत नैतिक आणि सामाजिक जबाबदारीचे महत्वही अधोरेखित केले. त्यांनी सांगितले की, हॉपफिल्ड आणि हिंटन यांचे काम आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या सीमा वाढवत आहे, परंतु त्यासोबतच आपल्याला या तंत्रज्ञानाच्या नैतिक परिणामांवरही लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे.
2024 चे रसायनशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक
विजेते : डेव्हिड बेकर, डेमिस हसाबिस, आणि जॉन जम्पर
रसायनशास्त्रातील 2024 चे नोबेल पारितोषिक डेव्हिड बेकर, डेमिस हसाबिस, आणि जॉन जम्पर यांना प्रथिन रचना आणि प्रोटीन डिझाइनमधील प्रगतीसाठी प्रदान करण्यात आले आहे. डेव्हिड बेकर यांचे संगणकीय प्रोटीन डिझाइनमधील योगदान अत्यंत क्रांतिकारी आहे, ज्यामुळे नवीन औषध, नॅनोटेक्नॉलॉजीसह विविध क्षेत्रांमध्ये ऍप्लिकेशन्स तयार करण्यात आले आहेत.
डेमिस हसाबिस आणि जॉन जम्पर यांनी विकसित केलेल्या अल्फाफोल्ड2 AI मॉडेलने 200 दशलक्ष प्रथिनांच्या संरचनेचा अचूक अंदाज लावला आहे, जे दशकभराच्या आव्हानांवर मात करण्यास सक्षम ठरले आहे. अल्फाफोल्डच्या या यशामुळे जैवतंत्रज्ञान, औषधनिर्माण, आणि पर्यावरणीय उपायांमध्ये मोठी क्रांती घडवून आणली आहे. या संशोधनामुळे प्रथिनांच्या कार्याचा सखोल अभ्यास करता येतो, ज्यामुळे प्रतिजैविक प्रतिकार, औषध उपचार, आणि इतर जैविक समस्यांवर प्रभावी उपाय शोधता येतात.
2024 चे साहित्यातील नोबेल पारितोषिक
विजेते : हान कांग
2024 चे साहित्यातील नोबेल पारितोषिक दक्षिण कोरियाच्या लेखिका हान कांग यांना प्रदान करण्यात आले आहे. त्यांच्या तीव्र काव्यात्मक गद्यामुळे त्यांनी ऐतिहासिक आघात आणि मानवी जीवनातील नाजूकतेला उघड केले आहे. त्यांच्या लिखाणात शरीर आणि आत्मा, जीवन आणि मृत्यू यांच्यातील जटिल संबंध मांडले गेले आहेत.
हान कांग यांचे लिखाण सामाजिक अपेक्षांच्या वजनाखाली दबलेल्या व्यक्तींची कथा मांडते, ज्यामुळे वाचकांना जीवनातील असुरक्षिततेबद्दल विचार करायला भाग पाडते. नोबेल समितीने त्यांच्या साहित्याच्या काव्यात्मक आणि प्रयोगात्मक शैलीचे कौतुक केले आहे. त्यांच्या साहित्याने आधुनिक गद्याच्या सीमा विस्तारल्या आहेत, ज्यामुळे त्या समकालीन साहित्यात एक परिवर्तनवादी आवाज म्हणून उदयास आल्या आहेत.
निष्कर्ष
2024 मधील नोबेल विजेते त्यांच्या-त्यांच्या क्षेत्रातील उत्कृष्ट कामगिरीमुळे ओळखले गेले आहेत. वैद्यकशास्त्र, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, आणि साहित्य अशा विविध क्षेत्रांतील या विजेत्यांनी जगाच्या भविष्याला नव्या दिशेने नेले आहे. त्यांचे संशोधन आणि साहित्य मानवतेला नव्या उंचीवर नेईल.
2024 सालचे नोबेल पुरस्कार विजेते हे त्यांच्या क्षेत्रांमध्ये उत्कृष्ट कामगिरी करणारे असामान्य व्यक्ती आहेत. त्यांच्या संशोधनामुळे आणि कार्यामुळे जगभरातील लोकांच्या जीवनावर सकारात्मक परिणाम झाला आहे. नोबेल पुरस्कार मिळणे ही एक मोठी मान्यता आहे, परंतु त्याहीपेक्षा महत्त्वाचे म्हणजे त्यांच्या कामामुळे जगाला नवे विचार आणि दिशा मिळत आहे.
0 Comments