विद्यार्थी विज्ञान मंथन स्पर्धा २०२४-२५
Vidyarthi Vidnyan Manthan (VVM) 2024-25
नवभारत निर्मितीसाठी इ. सहावी ते अकरावीच्या विद्यार्थ्यासाठी घेतली जाणारी सर्वात मोठी विज्ञान प्रज्ञा शोध परीक्षा आहे.
विज्ञान भारती, विज्ञान प्रसार आणि एनसीईआरटी यांच्या संयुक्त विद्यमाने "विद्यार्थी विज्ञान मंथन" ही परीक्षा दरवर्षी इयत्ता सहावी ते अकरावी मधील विद्यार्थ्यांसाठी आयोजित करण्यात येते.
विद्यार्थी विज्ञान मंथन २०२४-२५ : माहिती
1. विद्यार्थी विज्ञान मंथन (VVM) :
- सहावी ते अकरावीच्या विद्यार्थ्यांसाठी घेतली जाणारी सर्वात मोठी विज्ञान प्रज्ञा शोध परीक्षा.
- विज्ञान भारती, विज्ञान प्रसार आणि एनसीईआरटी यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित.
2. उद्दिष्टे :
- वैज्ञानिक दृष्टिकोन जागृत करणे.
- निरीक्षण आणि तर्काधारित विश्लेषण क्षमता वाढवणे.
- भारताच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील योगदानाची माहिती देणे.
3. परीक्षा पात्रता :
- मराठी, हिंदी, इंग्रजी आणि अन्य ११ भारतीय भाषांमध्ये परीक्षा उपलब्ध.
- इयत्ता सहावी ते अकरावीतील सर्व विद्यार्थी नोंदणी करू शकतात.
4. परीक्षेची तारीख :
- २३ आणि २७ ऑक्टोबर २०२४ रोजी मुख्य परीक्षा.
- परीक्षेचा कालावधी: ९० मिनिटे.
- चाचणी परीक्षा (मॉक टेस्ट): १ सप्टेंबर २०२४ पासून.
5. परीक्षेचे स्वरूप :
- बहुपर्यायी प्रश्न (MCQ).
- १०० प्रश्न, १०० गुण.
- विभाग A: ४० प्रश्न (३० मिनिटे).
- विभाग B: ६० प्रश्न (६० मिनिटे).
- विभाग A मध्ये २० गुण किंवा अधिक मिळवल्यावरच विभाग B चे मूल्यांकन होईल.
6. शिबिरे आणि पारितोषिके :
- राज्यस्तरीय शिबिरासाठी प्रत्येक इयत्तेतील २० विद्यार्थी पात्र.
- राष्ट्रीय शिबिरासाठी प्रत्येक इयत्तेतील २ विद्यार्थी पात्र.
- शिबिरात निरीक्षण, प्रयोग, समस्या निराकरण, सर्जनशीलता आणि नेतृत्वगुण यांचा विकास.
7. विशेष वैशिष्ट्ये :
- सृजन प्रशिक्षण कार्यक्रम : ISRO, DRDO सारख्या संस्थांमध्ये भेट देऊन प्रशिक्षण.
- भास्कर शिष्यवृत्ती : राष्ट्रीय विजेत्यांसाठी रु. २००० प्रति महिना शिष्यवृत्ती.
- रोख पारितोषिके आणि प्रमाणपत्रे : विजेत्यांना रोख रक्कम व प्रमाणपत्रे.
8. नोंदणी प्रक्रिया :
- नोंदणी शुल्क: रु. २००/-
- अंतिम तारीख: २५ सप्टेंबर २०२४.
- संकेतस्थळ: http://vvm.org.in
हेही वाचा - अगस्त्या इंटरनॅशनल फाऊंडेशन तर्फे ऑनलाईन जिज्ञासा 2024 स्पर्धेचे आयोजन - येथे क्लिक करा
परीक्षेचा अभ्यासक्रम काय आहे?
विद्यार्थी विज्ञान मंथन (VVM) २०२४-२५ परीक्षेचा अभ्यासक्रम मुख्यतः दोन भागांमध्ये विभागलेला आहे :
1. विभाग A (40 प्रश्न - 30 मिनिटे) :
- भारताचे विज्ञानातील योगदान : भारताच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रातील ऐतिहासिक आणि वर्तमान योगदानावर आधारित प्रश्न. यात प्राचीन आणि आधुनिक भारतीय शास्त्रज्ञ, संशोधने आणि विज्ञानातील शोधांचा समावेश आहे.
- श्री शांती स्वरूप भटनागर यांची जीवनगाथा : प्रसिद्ध भारतीय वैज्ञानिक शांती स्वरूप भटनागर यांच्या जीवनावर आधारित प्रश्न.
2. विभाग B (60 प्रश्न - 60 मिनिटे) :
- सामान्य विज्ञान :
शालेय अभ्यासक्रमातील विज्ञान विषयांवर आधारित प्रश्न. हे प्रश्न विद्यार्थ्यांच्या इयत्तेनुसार असतील. उदाहरणार्थ, इयत्ता सहावी ते आठवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी NCERT किंवा राज्य मंडळाच्या विज्ञान पुस्तकांमधील संकल्पना विचारल्या जातील. उच्च वर्गांमध्ये (इ. ९वी ते ११वी) अधिक सखोल संकल्पनांवर प्रश्न असतील.
सर्वसाधारण विज्ञानाच्या विषयांत समाविष्ट घटक:
- भौतिकशास्त्र
- रसायनशास्त्र
- जीवशास्त्र
- पर्यावरणशास्त्र
- खगोलशास्त्र
- तंत्रज्ञान
अभ्यासक्रम NCERT आणि राज्य मंडळाच्या विज्ञान पुस्तकांवर आधारित असल्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शालेय विज्ञान अभ्यासक्रमाचा अभ्यास करणे फायदेशीर ठरेल.
अभ्यासक्रम कसा मिळेल?
1. अधिकृत संकेतस्थळावरून अभ्यासक्रम मिळवा:
2. नोंदणी करताना अभ्यासक्रम मिळवा :
3. VVM अॅपवरून अभ्यासक्रम मिळवा :
परीक्षा तयारी कशी कराल?
1. अभ्यासक्रम समजून घ्या:
2. NCERT आणि राज्य मंडळाची पुस्तके:
3. भारताचे विज्ञानातील योगदान:
4. महत्त्वाच्या विज्ञान संकल्पनांवर प्रभुत्व मिळवा:
5. नियमित चाचणी आणि सराव:
6. समय व्यवस्थापन:
7. दैनिक अभ्यास शेड्यूल तयार करा:
8. संकल्पनांचे स्पष्ट आकलन:
9. गट अभ्यास :
10. आराम आणि सकारात्मक दृष्टिकोन:
मॉक टेस्ट कशी द्यावी?
विद्यार्थी विज्ञान मंथन (VVM) परीक्षेच्या तयारीसाठी मॉक टेस्ट देण्याची प्रक्रिया सोपी आहे. खाली दिलेल्या चरणांनुसार तुम्ही मॉक टेस्ट देऊ शकता:
मॉक टेस्ट देण्याचे टप्पे :
VVM संकेतस्थळाला भेट द्या:
- अधिकृत VVM संकेतस्थळावर जा: http://vvm.org.in.
- संकेतस्थळावरून मॉक टेस्टसाठी लॉगिन किंवा नोंदणी करा.
VVM अॅप डाउनलोड करा (Android वापरकर्त्यांसाठी):
- Google Play Store वरून VVM चे अधिकृत अॅप डाउनलोड करा.
- तुमच्या नोंदणी माहितीचा वापर करून अॅपमध्ये लॉगिन करा.
लॉगिन करा:
- मॉक टेस्ट देण्यासाठी तुम्हाला संकेतस्थळ किंवा अॅपवर लॉगिन करावे लागेल.
- लॉगिन करताना तुमची नोंदणी केलेली माहिती (User ID आणि Password) वापरा.
मॉक टेस्ट पर्याय निवडा:
- लॉगिन केल्यानंतर मॉक टेस्ट किंवा चाचणी परीक्षा हा पर्याय निवडा.
- आपल्या सोयीनुसार चाचणी परीक्षा देण्यासाठी वेळ ठरवा.
मॉक टेस्ट सुरू करा:
- मॉक टेस्ट सुरू करण्यापूर्वी परीक्षा नियम वाचून घ्या.
- प्रश्न सोडवताना वेळेचे भान ठेवा. मॉक टेस्टसाठी परीक्षेच्या नियमांनुसारच ९० मिनिटांचा वेळ दिला जातो.
प्रश्नांची उत्तरे द्या:
- मॉक टेस्टमध्ये बहुपर्यायी (MCQ) प्रश्न विचारले जातात.
- प्रत्येक प्रश्न सावधपणे वाचा आणि योग्य उत्तर निवडा.
- शक्यतो प्रत्येक प्रश्नासाठी ठराविक वेळ राखून ठेवा, जेणेकरून सर्व प्रश्न पूर्ण करता येतील.
अंतीम सबमिट करा:
- सर्व प्रश्नांची उत्तरे दिल्यानंतर, Submit बटणावर क्लिक करा.
- तुम्हाला तुमचे स्कोअर आणि परिणाम लगेच दिसतील.
अभ्यास आणि पुनरावलोकन:
- चाचणी परीक्षेचे परिणाम आल्यानंतर तुम्ही कोणत्या विषयांमध्ये चूक केली याचे पुनरावलोकन करा.
- योग्य आणि चुकीच्या प्रश्नांचे विश्लेषण करा आणि जिथे चुका झाल्या त्या संकल्पनांचा अधिक सराव करा.
टीपा:
- मॉक टेस्टमुळे तुम्हाला मुख्य परीक्षेच्या स्वरूपाची ओळख होईल.
- वेळेच्या मर्यादेत उत्तर देण्याची सवय लावा.
- जास्तीत जास्त मॉक टेस्ट्स देऊन तयारीची प्रगती तपासा.
मॉक टेस्ट देण्यामुळे तुमच्या तयारीत आत्मविश्वास वाढेल आणि परीक्षेच्या ताणातून मुक्त राहता येईल.
विद्यार्थ्यांमध्ये वैज्ञानिक दृष्टिकोन जागृत व्हावा, निरीक्षण आणि तर्काच्या आधारावर विश्लेषण करण्याची क्षमता वृद्धिंगत व्हावी तसेच आपल्या देशाच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात असलेल्या भरीव योगदानाबद्दलची विद्यार्थ्यांना माहिती व्हावी ही आहेत.
इयत्ता सहावी ते अकरावीमधील मराठी तसेच इंग्रजी माध्यमातील सर्व विद्यार्थी या परीक्षेसाठी नोंदणी करू शकतील.
यावर्षी मुख्य परीक्षा दि.२३ ऑक्टोबर २०२४ आणि २७ ऑक्टोबर २०२४ या दिवशी होणार आहे.
विद्यार्थ्यांनी आपल्या सोयीनुसार कोणत्याही एका दिवशी आपल्या घरातून अथवा शाळेमधून मोबाईलद्वारे (अँड्रॉइड) परीक्षा द्यायची आहे.
परीक्षेचा कालावधी हा दीड तास (९० मिनिटे) असणार आहे. विद्यार्थ्यांना मोबाईलवर सकाळी १०:०० ते सायं. ६:०० वाजेपर्यंत परीक्षेच्या अॅपवर लॉगिन करून कोणत्याही वेळी दीड तासामध्ये परीक्षा देता येणार आहे.
मुख्य परीक्षा विद्यार्थ्यांना देणे सोपे व्हावे म्हणून चाचणी परीक्षा (मॉक टेस्ट) दि. १ सप्टेंबरपासून घेण्यात येणार आहेत.
मराठी, हिंदी, इंग्रजी बरोबरच अन्य ११ भारतीय भाषांमध्ये परीक्षेचा अभ्यासक्रम उपलब्ध असून विद्यार्थ्यांना या भाषांपैकी कोणत्याही भाषेत परीक्षा देता येईल.
मुख्य परीक्षेचे स्वरूप हे बहुपर्यायी प्रश्न (MCQ) असून यामध्ये १०० प्रश्न (१०० गुण) विचारले जातील.
विभाग अ मध्ये भारताचे विज्ञानातील योगदान, श्री शांती स्वरूप भटनागर यांची जीवनगाथा यावर आधारित ४० प्रश्न विचारले जातील.
विभाग अ हा ४० गुणांचा असून यासाठी वेळ ३० मिनिटे असणार आहे.
विभाग ब हा एकूण ६० गुणांचा असून यासाठी वेळ ६० मिनिटे असणार आहे.
जर विभाग अ मध्ये विद्यार्थ्यास २० गुण किंवा अधिक गुण मिळाले तरच विभाग ब चे मूल्यांकन करण्यात येईल.
राज्यातील सर्वाधिक गुण मिळविलेले प्रत्येक इयत्तेतील २० विद्यार्थी हे राज्यस्तरीय शिबिरासाठी (State Level Camp) पात्र ठरतील.
तसेच राज्यस्तरीय शिबिरामध्ये सर्वाधिक गुण मिळविलेले प्रत्येक इयत्तेतील २ विद्यार्थी हे राष्ट्रीय शिबिरासाठी (National Camp) पात्र ठरतील.
राज्यस्तरीय शिबिराचे आयोजन हे दि ८, १५ किंवा २२ डिसेंबर २०२४ या दिवसांपैकी कोणत्याही एका दिवशी किंवा दोन दिवसीय करण्यात येईल.
राष्ट्रीय शिबीराचे आयोजन हे दि. १७ आणि १८ मे २०२५ या दिवशी करण्यात येणार आहे.
राज्य व राष्ट्रीय स्तरीय शिबीर कोणत्या घटकावर आधारित असेल
राज्य स्तरीय शिबीर आणि राष्ट्रीय शिबीर हे प्रयोग क्रिया, निरीक्षण आणि विश्लेषण क्षमता, परिस्थितीजन्य समस्येचे निराकरण करण्याची क्षमता, सर्जनशीलता, नेतृत्वगुण इ. घटकांवर आधारित असेल. या शिबिरांची विस्तृत माहिती मुख्य परीक्षेनंतर देण्यात येईल.
या वर्षीच्या परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये -
१) सृजन प्रशिक्षण कार्यक्रम :
या प्रशिक्षण कार्यक्रमामध्ये राष्ट्रीय आणि क्षेत्रीय पातळीवरील विजेत्या विद्यार्थ्यांना आपल्या देशातील नामवंत संशोधन संस्थांमध्ये (ISRO, DRDO, CSIR, BARC इ.) स्वतः भेट देऊन प्रशिक्षण घेण्याची संधी मिळणार आहे. या प्रशिक्षणाचा कालावधी साधारण १ ते ३ आठवडे असा असणार आहे.
२) भास्कर शिष्यवृत्ती :
भास्कर शिष्यवृत्ती योजना राष्ट्रीय विजेत्यांसाठी आहे. एक वर्षासाठी रु. २००० प्रति महिना असे या शिष्यवृत्तीचे स्वरूप आहे. सृजन प्रशिक्षणानंतर राष्ट्रीय विजेत्यांना एखादा प्रकल्प नेमून देण्यात येईल आणि त्या प्रकल्पाचे विषय तज्ज्ञांकडून मूल्यांकन केले जाईल. या मूल्यांकनानंतर विजेत्या विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देण्यात येईल.
३) रोख पारितोषिके आणि प्रमाणपत्र
राष्ट्रीय, क्षेत्रीय व राज्य स्तरावरील विजेत्या विद्यार्थ्यांसाठी रोख पारितोषिके आणि प्रमाणपत्र मान्यवरांच्या हस्ते देण्यात येणार आहेत.
सध्या परीक्षेसाठी नोंदणी चालू आहे. नोंदणीची प्रक्रिया (Registration) अत्यंत सोपी असून विद्यार्थ्यांना संकेतस्थळावरच वैयक्तिकरित्या नोंदणी (Individual Registration) अथवा शाळेच्या माध्यमातून नोंदणी (Through School Registration) करता येईल.
संस्थेमार्फत नोंदणीसाठी रु. २००/- शुल्क ठेवण्यात आलेले आहे.
नोंदणी करण्याची अंतिम मुदत दि.२५ सप्टेंबर २०२४ पर्यंत आहे.
नोंदणी व अधिक माहितीसाठी विद्यार्थी विज्ञान मंथन च्या http://vvm.org.in या संकेतस्थळास भेट द्यावी.
इयत्ता सहावी ते अकरावीच्या इच्छुक विद्यार्थ्यानी परीक्षेला नावनोंदणी करण्यासाठी आपल्या स्तरावरून कार्यवाही करण्यात यावी. कृपया या परीक्षेच्या नोंदणीसाठी विद्यार्थ्यांवर कोणत्याही प्रकारची सक्ती करण्यात येऊ नये याची नोंद घ्यावी.
0 Comments